De piano nieuwe klanken weten te ontfutselen

Henrik Schwarz en Hauschka

Muziekgebouw aan ‘t IJ, Amsterdam, 23 november 2013

fotografie: Ronald Knapp

door: Kees Schreuders 

​gepubliceerd in: Jazzenzo

 

Dit jaar wordt voor het eerst het Young Pianists Festival georganiseerd. Naast lezingen en een competitie worden er diverse concerten gegeven met de piano als middelpunt. 

Het festival heeft de techno DJ, producer en toetsenist Henrik Schwarz en pianist Hauschka gevraagd een concert te verzorgen. Zij vormen voor deze gelegenheid voor het eerst een duo. 

Beide heren zijn bepaald niet eenkennig en zijn ieder al diverse uitdagende samenwerkingen aangegaan. Beiden zijn ook nieuwsgierig naar wat er nog meer uit de piano te halen is. Het is dan ook een logische en spannende keus van de organisatie om deze musici uit te nodigen voor een samenwerking tijdens dit festival.

 

HENRIK SCHWARZ

Schwarz is in eerste instantie een veel gevraagde DJ op de grote dance-festivals. Maar speelt daarnaast toetsen en elektronica. Z’n meest bekende wapenfeit is de samenwerking met Bugge Wesseltoft, die tot het veelbesproken album Duo leidde.

Schwarz speelt voor deze gelegenheid een disklavier. Dat is een vleugel, die als een soort eigentijdse pianola, ook softwarematig aangestuurd de toetsen kan bespelen. Hij kan dus zijn eigen spel live begeleiden. 

Zijn composities zijn gelaagd opgebouwd en vaak gebaseerd op riffjes, die al of niet als loop worden gebruikt. Soms speelt hij loops live in en stapelt ze al spelend tot een compositie.

 

HAUSCHKA

Hauschka speelt prepared piano. Hij legt belletjes, plastic bekertjes, trommeltjes, pingpongballetjes en nog veel meer, op de snaren van de piano. Ook gebruikt hij veelvuldig een soort eetstokjes om tussen de snaren te klemmen. Zo breidt hij het gebruikelijke klankenpalet van de piano uit met atypische klankstructuren en resonantietexturen. Z’n composities doen denken aan het seriële werk van Steve Reich en Philip Glass. Maar ook aan die van Simeon Ten Holt, die wat minder streng in de ‘seriële leer’ was.

 

SCRIPTED & PREPARED

Het concert gaat niet over virtuositeit maar over inventiviteit. Alle klanken die we te horen krijgen zijn akoestisch en gemaakt door de vleugels die op het podium staan. Om en om begeleiden de mannen elkaar. Hauschka’s spel en composities zijn ritme-georiënteerd. Schwarz is meer van pakkende melodiefragmenten en groove-gedreven. Qua muzikaliteit en mentaliteit liggen ze mooi in elkaars verlengde.

Curieus en boeiend is het om hen de piano als landschap te zien verkennen. Als audio-chirurgen staan ze soms over de klankkast gebogen om het instrument weer nieuwe klanken te ontfutselen.

Die nieuwe klanken, het samenspel, de muzikaliteit fascineren tot driekwart van het concert. De animo lijkt dan enigszins te vervlakken. Maar dan is het tijd voor grof geschut en zet de DJ Schwarz een genadeloze, bonkende techno-beat in. Een uiterst effectieve manier om bij de les gehouden te worden. 

Het gevaar dat al het gefrutsel met piano’s zich zou beperken tot een leuke gimmick, was groot. Maar deze heren weten dat extra assortiment klanken beheerst en effectief toe te passen. En creëren zodoende een eigen universum, waarin het als publiek goed toeven is. 

 

Eén kanttekening: een grote spiegel boven de piano’s had het concert visueel mooi gecompleteerd.