Film van Peter Guyer en Norbert Wiedmer
Met o.a. Arvo Pärt, Eleni Karaindrou, Dino Saluzzi, Anja Lechner, Jan Garbarek, Kim Kashkashian, Nik Bärtsch, Gianluigi Trovesi, Anouar Brahem en Marilyn Mazur.
release: 2011
label: ECM
tijd: 87 min
website: www.ecmrecords.nl
door: Kees Schreuders

gepubliceerd in: Jazzenzo

 

Alles dat uit stilte verschijnt, valt ook weer terug in stilte. Met deze Zen-aanpak produceert ECM (Edition of Contemporary Music) al veertig jaar muziek. Het Duitse label beweegt zich qua genre tussen eigentijdse jazz, wereldmuziek en (neo)klassiek. Maar het label is eigenlijk een genre op zich geworden. Kenmerkend en bijna legendarisch is de lumineuze klankregistratie, waarin de verstilling en de ruimte een net zo belangrijke rol spelen als het geluid. Fraai zijn ook altijd de verzorgde iconische hoezen met veel aandacht voor fotografie en typografie.

 

De Zwitserse documentairemakers Peter Guyer en Norbert Wiedmer volgden primus enter pares Manfred Eicher vijf jaar, onderweg naar onder andere: Estland, Tunesië, Duitsland, Frankrijk, Denemarken, Griekenland en Argentinië. Naar die plekken waar muziek wordt gemaakt: kerk, concertzaal, studio en andere podia. Eicher is oprichter, roerganger, producer en de visionair van het label, dat al meer dan 1200 opnames uitgaf. De film opent treffend met een stil luisterende Eicher op een simpele stoel in een minimaal ingerichte ruimte.

Als redelijk verdienstelijk klassiek- en jazzbassist merkte hij dat het geluid en de klank als uitvoerend musicus anders was dan de registraties ervan. Die kloof wilde hij met ECM dichten en hing zijn bas aan de wilgen. Eicher is op een zachtaardige maar perfectionistische manier bepalend in de keus van repertoire, musici en genres. Door muziek vanuit de windstreken laat hij zich inspireren, met de liefde voor geluid en klank als muze.

In deze roadmovie zien we Eicher achter de schermen aan het werk, zich bemoeiend met mix, compositie, arrangement en de keuzes voor de hoezen. Delicaat moment is als hij met Arvo Pärt dirigent en orkest corrigeert, maar uiteindelijk tevreden een dansje met Pärt door de kerk maakt.

Bij de mix van Nik Bärtsch album ergert hij zich aan de percussie die het uitklinken van de boventonen van de pianosnaren verstoren. Hij wordt echter nergens autoritair en voelt zich partner van de uitvoerend musicus met één gemeenschappelijk doel: de muziek laten ‘spreken’ 

De ambachtelijkheid van het label wordt ook mooi in beeld onderstreept door een pianoreparateur die het hamerknoppenmechaniek aan het herstellen is. Maar ook figuurlijk door bandeonist Dino Saluzzi die gevolgd wordt, op zoek naar inspiratie voor de hem vergezellende celliste Anja Lechner in een lokaal Argentijns zaaltje waar plaatselijke musici de tango spelen.

De kenmerkende sprekende stilte komt fraai in de beeldvoering en impressionistische overgangen tussen de verschillende scenes tot uiting. Bij iedereen die aan het woord komt spreekt de devotie voor de taal van de muziek en respect voor Eicher.

De Italiaanse saxofonist/klarinettist Gianluigi Trovesi vat het mooi samen en plaatst het in een beeldend perspectief. Vroeger was muziek magie, af en toe een groep of troubadour die een plaats bezocht of wat momenten op de radio. Er waren echter lange periodes zonder muziek. Dat maakte het zo bijzonder en vaak gedenkwaardig. Tegenwoordig is er zo’n overdaad aan muziek via diverse media dat het een soort alledaags behang is geworden en die magie verloren is gegaan. Dat is nu precies wat Eicher met ECM wil doen: die magie weer terug zien te pakken.

Het enige minpuntje van de dvd is dat je niet de complete nummers krijgt te horen, want de fragmenten doen je verlangen naar meer. Maar niet getreurd ECM heeft op cd de complete nummers als soundtrack uitgebracht.

Zowel op dvd als Blue-Ray te verkrijgen. De soundtrack is ook als cd te verkrijgen.

Sounds and Silence – Travels with Manfred Eicher

DVD recensie